คลังต้นไม้แห่งการเรียนรู้

31 กรกฎาคม 2568
20

มะกล่ำต้น

พืชสมุนไพร
ชื่อไทย มะกล่ำต้น
ชื่ออื่น มะแค้ก มะหล่าม มะแดง มะโหกแดง มะกร่ำตาช้าง ไฟ
ชื่อวิทยาศาสตร์

Adenanthera pavonina L.

ชื่อวงศ์ FABACEAE
ลักษณะวิสัย

เป็นไม้ยืนต้นขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ผลัดใบระยะสั้น มีความสูงของต้นได้ถึง 20 เมตร เรือนยอดแผ่กิ่งกว้าง ต้นเป็นทรงโปร่ง เปลือกลำต้นหนาเป็นสีน้ำตาลอ่อน ส่วนเปลือกชั้นในนุ่มเป็นสีครีมอ่อน ๆ

ลักษณะใบ

เป็นใบประกอบแบบขนนกสองชั้น ปลายคู่ออกเรียงสลับกัน ใบย่อยเป็นรูปวงรีรูปไข่ หรือเป็นรูป ขอบขนาน ปลายใบมน โคนใบไม่สมมาตรกัน ส่วนขอบใบเรียบ มีประมาณ 8 - 16 คู่ เรียงสลับ แผ่นใบบางเป็นสีเขียวเข้ม ใบเรียบเกลี้ยง ด้านหลังใบเกลี้ยงเป็นสีเขียวอมเทา ส่วนท้องใบเป็นสีอ่อนกว่าและมีนวลเล็กน้อย มีขนนุ่ม ก้านใบย่อยสั้น ไม่มีหูใบ ส่วนก้านใบหลักมีหูใบขนาดเล็กมากและหลุดร่วงได้ง่าย

ลักษณะดอก

ดอกออกเป็นช่อดอกแคบยาวเป็นรูปทรงกระบอก ออกตามซอกใบช่วงบนหรือแตกแขนงที่ปลายกิ่ง และจะออกดอกเป็นช่อเดี่ยวหรือหลายช่อรวมกัน ช่อดอกมีความยาว ดอกย่อยมีขนาดเล็ก กลีบดอกเป็นสีเหลืองอ่อนอมสีครีม เมื่อดอกแก่จะเปลี่ยนเป็นสีส้ม มีขนปะปราย ดอกมีกลีบดอก 5 กลีบ กลีบแคบ ปลายกลีบแหลมเชื่อมติดกันที่ฐานเป็นหลอด ก้านดอกสั้นเป็นทรงแคบ ส่วนปลายเป็นถ้วยแยกเป็น 5 กลีบ มีขนเส้นไหม จะมีกลิ่นหอมแบบอ่อน ๆ ในช่วงเย็นคล้ายกลิ่นของดอกส้ม

ลักษณะเมล็ด

มีลักษณะค่อนข้างกลม แข็ง ผิวมัน และเป็นสีแดงเลือดนกหรือเป็นสีแดงส้ม

ลักษณะผล

ออกผลเป็นฝัก ลักษณะของฝักเป็นรูปแถบแบนยาว ฝักอ่อนเป็นสีเขียว เมื่อแก่แล้วจะแตกออกเป็นสองตะเข็บและบิดม้วนงอเป็นเกลียวแน่นเพื่อกระจายเมล็ดและมีรอยคอดตามเมล็ดชัดเจน เมล็ดจะติดอยู่ในฝักเป็นเวลานาน ในหนึ่งฝักจะมีเมล็ดประมาณ 10 - 15 เมล็ด

สรรพคุณ

เป็นพรรณไม้ประจำจังหวัดสิงห์บุรี
ใบรสชาติเฝื่อน ต้มกินแก้ปวดข้อ แก้ท้องร่วง แก้ริดสีดวงทวาร เมล็ดริดสีดวงทวาร เมื่อนำเมล็ดไปคั่วไฟเอาเปลือกหุ้มสีแดงออก บดเป็นผงผสมกับยาระบายใช้เป็นยาขับพยาธิ รากรสเปรี้ยวขื่นเย็น ใช้ขับเสมหะ

สถานที่ แปลงอนุรักษ์พันธุกรรมพืช 16 โร่,ฐานต้นไม้แห่งการเรียนรู้
Share this: